Filosofiecafé Deventer, over zeggen wat je denkt

Blog: Filosofiecafé Deventer – Over ‘Zeggen Wat Je Denkt’

6 maart 2025
Gespreksleider: Trees Schopman
De Spiegel – Filosofische praktijk Deventer
www.filosofischepraktijkdeventer.nl

Vrijheid van Meningsuiting: Wat Mag Je Zeggen?

“Bij het recht om te zeggen wat je denkt, hoort de plicht om te denken over wat je zegt.” — Stef Bos, zanger en acteur

Vrijheid van meningsuiting is een fundament van onze democratie, maar is het echt zo onbeperkt als het lijkt? Tijdens de sessie van het Filosofiecafé in Deventer op 6 maart 2025, onder leiding van Trees Schopman, doken we diep in de vraag: mag je altijd zeggen wat je denkt, en wat zijn de consequenties van je woorden?

Mag Je Alles Zeggen?

Vrijheid van meningsuiting wordt vaak gezien als een onschendbaar recht. In Nederland is dit recht vastgelegd in Artikel 7 van de Grondwet en internationaal erkend via Artikel 19 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Maar is het echt zo simpel? Is er ruimte voor grenzen?

We begonnen met de gedachte dat vrijheid van meningsuiting niet alleen een recht is, maar ook een verantwoordelijkheid. Je hebt niet alleen het recht om te zeggen wat je denkt, maar ook de plicht om na te denken over wat je zegt. Dit werd mooi verwoord door Stef Bos: “Bij het recht om te zeggen wat je denkt, hoort de plicht om te denken over wat je zegt.”

Cases van Misverstanden en Grenzen

We bespraken verschillende casussen waarin de vrijheid van meningsuiting leidde tot gevolgen. Een eerste voorbeeld was een persoonlijke ervaring van Schopman uit haar studententijd. In een café schrok ze van een blaffende hond en noemde de hond “stom kreng”, wat leidde tot een ijskoude blik van de hondeneigenaar. Het gesprek ging over de vraag: is zo’n opmerking gerechtvaardigd als je schrik hebt, of is er een grens aan wat je mag zeggen, zelfs in zo’n context?

Een ander voorbeeld kwam uit Australië, waar twee verpleegkundigen werden ontslagen nadat ze dreigden Israëlische patiënten te laten sterven. Dit gebeurde tijdens een privégesprek, dat online werd gedeeld. De reacties op deze uitspraak waren heftig. Wat zegt dit over de grenzen van vrije meningsuiting op de werkvloer, of zelfs in privégesprekken die openbaar worden?

Verder werd er gesproken over de situatie van de Nieuw-Zeelandse diplomaat Phil Goff, die werd ontslagen vanwege een publieke opmerking over Donald Trump. Dit riep de vraag op of je, als vertegenwoordiger van een land, altijd vrijuit kunt spreken, of dat er beperkingen zijn aan wat diplomaten mogen zeggen.

En wat te denken van ‘klokkenluiders’ zoals in de jeugdzorg of elders? Mogen zij zeggen wat ze denken?

Vrijheid van Meningsuiting en de Filosofische Grondslagen

De discussie ging dieper in op de filosofische fundamenten van de vrijheid van meningsuiting. Denkers als John Milton, John Stuart Mill en Immanuel Kant hebben hier belangrijke bijdragen geleverd.

John Milton (1608–1674), bijvoorbeeld, pleitte in zijn werk Areopagitica voor volledige vrijheid van meningsuiting als een manier om de waarheid te ontdekken. Hij geloofde dat alleen door een open debat de waarheid kan zegevieren. Echter, er is een paradox in zijn denken: hoewel Milton voor onbeperkt debat was, was hij tegen “kwaadaardige” en “godslasterlijke” geschriften die volgens hem de sociale orde bedreigden. Dit roept de vraag op: is volledige vrijheid van meningsuiting wenselijk of mogelijk?

Ook Benedictus Spinoza (1632–1677) pleitte voor vrijheid van meningsuiting, maar met een belangrijke nuance. Hij vond dat kritiek op bestuurders toegestaan moest zijn, maar dat dit met respect moest gebeuren. Vrijheid van denken en spreken zou niet gelijk moeten zijn aan vrijheid van handelen.

Waarom Zeg Je Wat Je Denkt?

In de discussie werd verder onderzocht waarom mensen überhaupt iets zeggen. Is het om jezelf te horen, om gehoord te worden door anderen, of zijn er andere redenen? Dit leidde tot de vraag of er verschil is tussen het uiten van je gedachten voor jezelf versus voor anderen. Is er een verschil tussen je mening delen met vrienden in een café en het publiekelijk uiten van een kritiek?

De Paradox van Vrijheid van Meningsuiting

Hoewel we het recht hebben om te zeggen wat we denken, zien we in de praktijk dat dit recht vaak onder druk staat. Het wordt beperkt door wetten tegen haatzaaien, bedreigingen en desinformatie. Dit roept de vraag op: waar ligt de grens tussen het modereren van schadelijke content en het beperken van legitieme meningsuiting?

En wat gebeurt er wanneer de overheid of sociale platforms bepalen wat wel en niet gezegd mag worden? Wie bepaalt of een idee schadelijk is, en is dat gerechtvaardigd?

Conclusie: Wat Kunnen We Leren?

De discussie bracht aan het licht dat vrijheid van meningsuiting een dubbelzinnig en complex thema is. Hoewel we het recht hebben om te zeggen wat we denken, moeten we ons altijd afvragen: is het recht om iets te zeggen hetzelfde als de plicht om het te zeggen? En moeten we onszelf en anderen ook verantwoordelijk houden voor de woorden die we kiezen?

Het Filosofiecafé in Deventer blijft een belangrijke plek voor het delen en verkennen van zulke diepgaande vragen. Heb jij je al aangemeld voor de nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van toekomstige evenementen?

Hieronder vind je de presentatie van deze avond in PDF. Tot de volgende keer!

6-3-25 filosofiecafé zeggen wat je denkt Downloaden

Leiderschap: Een Filosofisch Perspectief

Op 6 februari 2025 werd in het Filosofiecafé in Deventer de vraag gesteld: Wat is goed leiderschap? In een wereld die voortdurend verandert, zijn de waarden die we hechten aan leiderschap eveneens onderhevig aan veranderingen. Is het nog mogelijk om een universele definitie van goed leiderschap te geven, of is het afhankelijk van persoonlijke interpretatie en context? Dit was de centrale vraag van de avond, die geleid werd door Trees Schopman van de Filosofische Praktijk Deventer.

Wat is goed leiderschap?

We hebben allemaal wel een idee van wat goed leiderschap is: een leider die dienend, duurzaam, inspirerend, functioneel, coachend, verbindend, authentiek, effectief, mensgericht en zelfs spiritueel is. Maar kunnen we al deze eigenschappen werkelijk samenbrengen in één definitie? En verandert ons denken over leiderschap in een tijd van verschuivende waarden? Wat is leiderschap eigenlijk in deze veranderende wereld?

Historische Reflecties op Leiderschap

De avond begon met een korte historische reflectie over leiderschap, beginnend bij Adolf Hitler, die zei: “Wat een geluk voor de leiders dat de mensen niet nadenken. Denken gebeurt alleen in het toekennen of uitvoeren van een bevel.” Dit bracht de deelnemers naar de Griekse tragediedichter Euripides, die waarschuwde voor het gevaar van gewetenloze leiders, en Seneca, die benadrukte dat een leider niet moet vrezen om gehaat te worden.

Ludwig Marcuse stelde dat leiders alleen kunnen opstaan wanneer er een gevolg voor hen klaarstaat. Dit zette de toon voor een meer diepgaande discussie over de rol van macht en de aard van leiderschap door de eeuwen heen.

Machiavelli en de Praktijk van Leiderschap

De Italiaanse filosoof Niccolò Machiavelli (1469-1527) was een centraal figuur in de discussie. Machiavelli stond bekend om zijn pragmatische benadering van politiek, waarin hij stelde dat alles toegestaan was voor het verwerven of behouden van macht, ongeacht recht of moraal. Volgens hem moest een leider zowel de slimheid van een vos als de kracht van een leeuw bezitten.

Enkele van zijn beroemde stellingen kwamen voorbij, zoals: “Wie op het volk bouwt, bouwt op modder” en “Regeren is doen geloven.” Machiavelli stelde dat een heerser die altijd goed is, ten onder zal gaan, en dat een succesvolle leider bereid moet zijn om niet altijd deugdzaam te zijn om zijn doelen te bereiken.

Echter, hij nuanceerde deze stelling door te zeggen dat de tijd alles verandert en dat zelfs slechte daden in bepaalde gevallen gerechtvaardigd kunnen worden door hun uiteindelijke resultaat.

De Deugden van een Leider

In de tweede helft van de avond ging het over wat een goede leider zou moeten bezitten qua karakter en houding. Filosofen zoals Plato, Aristoteles en Augustinus legden de nadruk op de deugden van een leider. Plato sprak over vroomheid, Aristoteles noemde beheersing, rechtvaardigheid, wijsheid en moed als belangrijke eigenschappen, terwijl Augustinus het belang van geloof, hoop en liefde benadrukte.

Beatrice de Graaf, in haar Huizinga-lezing, benadrukte dat leiderschap gebaseerd moet zijn op principes, zelfs als deze principes vaak worden geschonden. Ze waarschuwde dat wanneer leiders geen beginselen meer volgen, dit kan leiden tot een destructieve samenleving.

Volgens de Graaf moeten leiders in tijden van crisis een balans vinden tussen pessimisme en optimisme, waarbij ze blijven geloven in het goede, ongeacht de omstandigheden. Dit betekent dat een goede leider altijd handelt vanuit de deugd, wat er ook gebeurt.

Het Filosofiecafé: Een Oproep tot Reflectie

Het Filosofiecafé in Deventer brengt mensen samen om na te denken over belangrijke vragen. Deze keer de vraag: Wat is goed leiderschap? Deze vraag blijft een open vraag, maar het nadenken over de rol van principes, deugd en historische lessen kan ons helpen een beter begrip te krijgen van wat leiderschap werkelijk betekent in een veranderende wereld.

Wat denk jij? Wat is voor jou essentieel in goed leiderschap? Wat zijn de deugden die een leider zou moeten bezitten? Het Filosofiecafé blijft een uitnodiging om te filosoferen en te reflecteren, en wij nodigen je uit om je gedachten met ons te delen.

Wil je op de hoogte blijven van toekomstige Filosofiecafés? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief via de website filosoferenindeventer.nl.

De presentatie van deze avond is als pdf te zien onder dit blog.

6-2-2025 filosofiecafé Deventer over leiderschap Downloaden

De Kracht van Verhalen: Een Filosofisch Verkenning

Op 2 januari 2025 werd het Filosofiecafé in Deventer gewijd aan een onderwerp dat zo oud is als de mens zelf: verhalen. Onder leiding van Trees Schopman van De Spiegel – Filosofische Praktijk Deventer, verkenden de deelnemers de kracht van verhalen in ons leven. Hoe creëren verhalen onze werkelijkheid en hoe kunnen ze ons helpen te genezen, te verbinden en een nieuwe toekomst op te bouwen?

Het Krachtige Effect van Verhalen

De avond begon met de woorden van de Britse schrijfster Doris Lessing (1919-2013), die stelde: “Het zijn onze verhalen die ons herscheppen wanneer we worden verscheurd, gekwetst, of zelfs vernietigd.” Lessing sprak over de verhalenverteller als een mythische figuur die ons in staat stelt om opnieuw op te staan, zoals de feniks uit zijn as. Verhalen zijn dus niet slechts vermaak, maar fundamenten die ons helpen onze identiteit en onze creatieve kracht terug te vinden.

Verhalen geven ons niet alleen een manier om de wereld om ons heen te begrijpen, ze bieden ons ook de mogelijkheid om onze eigen wereld en waarheid te creëren. Maar kan dit persoonlijke verhaal ook uitgroeien tot een gezamenlijk narratief? Is dit zelfs noodzakelijk? Of is het misschien onmogelijk om een gezamenlijk verhaal te creëren in een samenleving van zoveel uiteenlopende perspectieven?

Oefening in Verhalen Maken

De deelnemers werden uitgedaagd om hun eigen verhalen te vormen. De oefening richtte zich op herinneringen van betekenis, geworteld in tijd en plaats. Deelnemers werden gevraagd om zich momenten te herinneren die voor hen van waarde waren, en om deze herinneringen te verankeren door middel van hun zintuigen. Wat zagen ze? Wat hoorden ze? Wat rook, proefden, of voelden ze op dat moment? En wie of wat was er om hen heen?

Deze oefening ging verder door thema’s aan te reiken die we vaak in onze verhalen tegenkomen:

Geborgenheid en liefde
Rechtvaardigheid en erkenning
Waarden en kwaliteit

Door deze thema’s te gebruiken, konden de deelnemers reflecteren op de emotionele basis van hun eigen verhalen en hoe deze hen vormgeven.

Verhalen Voor de Toekomst

De kracht van verhalen reikt verder dan onze eigen herinneringen; ze bieden ook een manier om ons voor te bereiden op de toekomst. In een wereld die geconfronteerd wordt met enorme uitdagingen, zoals de dreiging van een Derde Wereldoorlog of de smeltende ijskappen door klimaatverandering, kunnen verhalen een weg wijzen naar een betere wereld.

Bijvoorbeeld, de roman “Kinderen van Moeder Aarde” van Thea Beckman biedt een perspectief op een post-apocalyptische samenleving die probeert te overleven. Of denk aan de film ‘Flow’ van Gints Zilbalodis, waarin dieren met elkaar samenwerken om te overleven, als voorbeeld voor ons mensen. Deze verhalen fungeren als een soort utopie, waar hoop en wederopbouw centraal staan.

De Emoties van Cultuur en Structuur

De centrale vraag die werd besproken, was hoe we een cultuur en structuur kunnen bouwen waarin de emoties van mensen rondom geborgenheid, rechtvaardigheid, erkenning, waarden en kwaliteit zich kunnen nestelen. Hoe creëren we een samenleving waarin deze gevoelens centraal staan? Volgens Arnold Cornelis, die het boek ‘logica van het gevoel’ heeft geschreven, is het belangrijk om ons eigen, maar ook ons gemeenschappelijke gevoel als wegwijzer te gebruiken in hoe we onze samenleving kunnen vormen.

Storytelling als Verbinding

Het belang van verhalen wordt ook erkend door schrijvers en denkers als Salman Rushdie, die het belang van storytelling benadrukt als een manier om diepere verbindingen te maken tussen mensen. Oliver Sacks, de beroemde neuroloog, legde uit dat kinderen bijzonder goed in staat zijn complexe zaken te begrijpen wanneer deze als een verhaal worden gepresenteerd, ondanks hun beperkte vermogen om abstracte concepten te verwerken.

Gloria Steinem, de Amerikaanse feministische schrijfster, voegde hieraan toe dat het delen van persoonlijke verhalen de kracht heeft om empathie te creëren, wat volgens haar de meest revolutionaire emotie is. Ze moedigde iedereen aan om op zoek te gaan naar hun eigen verhalen, omdat juist deze verhalen de basis kunnen vormen voor een diepere, gemeenschappelijke ervaring.

Het Filosofiecafé als Spiegel van de Samenleving

Het Filosofiecafé in Deventer is een uitnodiging om na te denken over de verhalen die ons maken, zowel persoonlijk als collectief. Of het nu gaat om het herstel van gebrokenheid, het vinden van rechtvaardigheid, of het vormgeven van een nieuwe toekomst, verhalen zijn de sleutel tot het begrijpen en verbeteren van onze wereld. Ze helpen ons te navigeren door de complexiteit van het leven en geven ons de ruimte om onze emoties te verkennen en te delen.

Wat is jouw verhaal? Hoe helpt het jou om de wereld te begrijpen en te veranderen? En hoe kunnen we onze verhalen samenbrengen om een toekomst op te bouwen die gebaseerd is op geborgenheid, rechtvaardigheid, erkenning en waarden?

Wil je op de hoogte blijven van toekomstige Filosofiecafés? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief via de website filosoferenindeventer.nl.

Hieronder vind je de presentatie van deze avond in pdf.

2-1-2025 filosofiecafé Deventer over verhalen Downloaden

Filosofiecafé Deventer, over ‘feit en fictie’

In het Filosofiecafé van Deventer op 5 december 2024 stonden de thema’s feit en fictie centraal. Georganiseerd door De Spiegel, de filosofische praktijk van Deventer, werd dit bijzondere evenement geleid door Trees Schopman. De avond werd gekarakteriseerd door dieper graven in de aard van werkelijkheid, waarheidsvinding en de kracht van verhalen. De vraag was: Hoe komen we als tegenpolen tot een gemeenschappelijke waarheid?

Feit of Fictie?

De avond begon met een provocerende vraag: Kunnen we de werkelijkheid van de ander heroveren door deze van feiten te voorzien? Als de werkelijkheid van de ander als fictie wordt beschouwd, betekent dit dan dat ook onze eigen werkelijkheid fictief is? Aan de hand van deze vraag werd het terrein van feit en fictie verkend.

Schopman stelde voor om even stil te staan bij de omstandigheden van de avond: Wat zijn de feitelijke omstandigheden van vanavond? Wat zijn de fictieve omstandigheden? Dit leidde tot een levendige discussie over de rol van perceptie en hoe we de werkelijkheid in verhalen vervlechten.

De discussie werd verder verdiept door het citaat van Jessamyn West, een Amerikaanse schrijfster: “Fictie onthult waarheden die de werkelijkheid verbergt.” Dit bracht de deelnemers aan het denken: Welke verborgen waarheden komen naar voren wanneer we fictie beschouwen als een spiegel voor de realiteit?

Het Denken van Albert Einstein

De filosoof Albert Einstein werd ingeroepen om ons verder te laten reflecteren over de externe wereld. Einstein stelde dat ons geloof in een externe wereld, los van onze waarneming, de basis vormt van de natuurwetenschappen. Tegelijkertijd wees hij erop dat zintuiglijke waarneming slechts indirecte informatie biedt over die wereld. Dit leidde tot de vraag: Bestaat er een externe wereld? Of is deze slechts het product van onze waarneming?

De Fenomenologie van Waarnemen

De benadering van fenomenologisch waarnemen kwam aan bod, waarbij de wereld om ons heen wordt waargenomen zonder vooropgezette oordelen en interpretaties. Schopman wees erop dat, hoewel fenomenologisch waarnemen ons zou moeten helpen om vrijer naar de wereld te kijken, het toch moeilijk blijft als iedereen vastzit in zijn eigen interpretatie. Waarheid lijkt dan misschien een ongrijpbaar concept, steeds weer afhankelijk van de beleving van het individu.

De Wereld als Relatie: Carlo Rovelli

Carlo Rovelli, een fysicus, werd geïntroduceerd als denker die stelt dat de werkelijkheid niet bestaat zoals wij die begrijpen. Voor hem is de wereld geen verzameling objecten, maar een complex netwerk van relaties. Hoe we de wereld zien, beïnvloedt hoe we ons handelen en onze toekomst vormgeven. Als alles met elkaar in relatie staat, hoe kunnen we dan gezamenlijk handelen als iedereen zijn eigen, persoonlijke waarheid heeft?

Het Belang van een Gezamenlijk Verhaal

De vraag werd gesteld: Hoe komen we tot een gezamenlijk verhaal? Dit leidde tot een experiment met de aanwezigen, waar gezamenlijk zingen centraal stond. Het experiment liet zien dat wanneer mensen samen zingen, er een soort gezamenlijk narratief ontstaat. De dirigent, in dit geval, is essentieel voor het begeleiden van het verhaal. Wat houdt die rol precies in? Dit werd verder onderzocht door het zien van een inspirerende video van een dirigent die, ondanks beperkingen, een groep zangers leidde.

Wat we zien in de rol van de dirigent is dat er, zelfs in een situatie zonder duidelijke leiding, een gezamenlijk verhaal kan ontstaan. Dit roept de vraag op over de rol van zangers of spelers in een groter geheel: Is hun bijdrage in het gezamenlijke verhaal ook persoonlijk, of is het volledig ingebed in een collectief proces?

Filosofische Reflecties

De avond eindigde met een aantal diepere reflecties. Schopman benadrukte de noodzaak van een gezamenlijke aanpak en samenwerking, zelfs wanneer persoonlijke belevingswerelden variëren. Uiteindelijk leidt dit tot de conclusie dat we altijd met elkaar verbonden zijn in de zoektocht naar waarheid en betekenis.

Wat Brengt de Toekomst?

Met het oog op de toekomst van filosofische gesprekken in Deventer, werd het publiek uitgenodigd om in 2025 weer deel te nemen aan verschillende filosofische activiteiten. Het maandelijkse Filosofiecafé blijft een platform voor het verdiepen van ideeën en de zoektocht naar gemeenschappelijke waarheden in de complexe wereld om ons heen.

Blijf Op de Hoogte!

Wil je op de hoogte blijven van de laatste filosofische evenementen en activiteiten in Deventer? Schrijf je in voor de nieuwsbrief via de website van Filosofische Praktijk Deventer!

Dank aan iedereen die deze avond mogelijk maakte en bijdroeg aan de levendige discussies. We wensen iedereen fijne feestdagen en een inspirerende start van het nieuwe jaar!

Hieronder vind je de presentatie van die avond in pdf.

7-11-24 filosofiecafé feit en fictie Downloaden

Filosofiecafé Deventer – Luisteren

Op 7 november 2024 startte het Filosofiecafé Deventer met een fascinerend onderwerp: luisteren. Onder leiding van Trees Schopman, van De Spiegel – Filosofische Praktijk Deventer, werd dit thema vanuit verschillende perspectieven verkend. De avond begon met een opmerkelijke uitspraak van Confucius: “Een mens heeft twee oren en één mond om twee keer zoveel te luisteren dan te praten.” Dit zette de toon voor een diepgaande discussie over de essentie van luisteren, wat het werkelijk betekent, en hoe luisteren in de moderne wereld wordt ervaren.

Horen versus Luisteren

De vraag werd gesteld: Is er verschil tussen horen en luisteren? Het simpele “ik hoor je wel” versus “ik luister naar je” heeft implicaties voor de manier waarop we communiceren en ons verbinden met anderen. Aan de hand van een uitspraak uit de film Ronja de roversdochter – “je hoort het wel maar je luistert niet” – werd duidelijk dat er een fundamenteel verschil is tussen de twee. Horen is een passief proces, terwijl luisteren een actieve keuze is die vraagt om focus en aandacht.

Fenomenologisch Luisteren

Het concept van fenomenologisch luisteren werd geïntroduceerd, geïnspireerd door de fenomenologie van Edmund Husserl. Dit houdt in dat we naar iets kijken of luisteren alsof we het voor de eerste keer ervaren – zonder vooroordelen of vooraf gemaakte aannames. Dit leidde tot een discussie over hoe volwassen mensen vaak selectief waarnemen. We horen en zien alleen wat we herkennen, en missen zo vaak de rijkdom van de ervaring zelf. Door onze oordelen op te schorten, kunnen we ruimte maken voor een puurdere en completere ervaring van de wereld om ons heen.

Kristof van Rossem, bekend om zijn socratische gesprekken, stelde dat “leeg luisteren” een vaardigheid is die we kunnen trainen. Dit betekent luisteren zonder waardeoordeel, zonder te vergelijken of te categoriseren, zodat de ander zich werkelijk kan uitdrukken. Van Rossem stelde dat dit de basis is voor vriendschap en liefde. Een mooi voorbeeld van deze diepe, onvoorwaardelijke vorm van luisteren.

Luisteren als Reis

In de filosofie van Miriam Rasch werd het luisteren verder verdiept. Ze verwees naar het voorbeeld van de actiegroep Ambassade van de Noordzee, die vier jaar lang de zee hoorde om de geheimen ervan te begrijpen. Dit was luisteren als een reis, als een proces van openstaan voor de wereld om ons heen. Rasch sprak ook over de paradox van de digitale wereld, waar alles wordt getarget en gepersonaliseerd. Geluid komt binnen via onze oren, maar zonder context en zonder de ‘ruis’ die in de echte wereld vaak essentieel is voor een volledig begrip.

Wat Hebben We Nodig om Echt te Luisteren?

De vraag werd gesteld: Wat is er nodig om echt te kunnen luisteren? Het was duidelijk dat luisteren niet slechts een passief proces is van ‘aanhoren’. Echte luisteraars moeten stilte in zichzelf vinden, openstaan voor de taal van de ander, en zich vrijmaken van hun eigen oordelen. Alleen dan kunnen we ons daadwerkelijk inleven en proberen de boodschap van de ander te begrijpen.

Is het echter altijd mogelijk om de ander echt te begrijpen? Moeten we iemands taal spreken, hun geschiedenis kennen? Martha Nussbaum stelde dat begrip dieper gaat dan woorden: we moeten de context en de geschiedenis van de ander begrijpen, en elkaar accepteren als gelijkwaardige gesprekspartners. Dit roept de vraag op of we in staat zijn naar elkaar te luisteren als er een machtsongelijkheid bestaat. Heeft degene die meer macht heeft dan de ander niet ook de verantwoordelijkheid om beter te luisteren?

De Praktijk van Luisteren

In de praktijk zien we zowel situaties waar luisteren wel als niet gebeurt. Wat gebeurt er bijvoorbeeld wanneer mensen in een debat staan, zoals tijdens de Amerikaanse verkiezingen, waar de polariteit van meningen leidt tot weinig daadwerkelijk luisteren? Het werd duidelijk dat luisteren in een verdeeldheidssituatie veel complexer is dan het simpelweg horen van woorden. Wat zou er gebeuren als we werkelijk naar elkaar luisterden? Zou dat de boodschap veranderen? En zou dat ons zelfbeeld of de manier waarop we met de ander omgaan ook veranderen?

Luisteren is Meer dan Oren Alleen

Tot slot werd de vraag gesteld: Luisteren we echt alleen met onze oren? Wat gebeurt er als we beweringen niet alleen horen, maar echt beluisteren? Dit betekent dat we niet alleen de woorden horen, maar ook de context, de emoties, en de onderliggende betekenis. Echt luisteren vraagt om veel meer dan gehoor; het vraagt om volledig aanwezig te zijn, met al onze zintuigen.

Filosofisch Vooruitzicht

Met de afsluiting van deze avond werd de nadruk gelegd op de kracht van luisteren in onze persoonlijke en maatschappelijke interacties. Het is niet alleen een vaardigheid, maar ook een filosofisch instrument om diepere verbindingen te maken en ons begrip van de wereld om ons heen te verrijken.

Wat Brengt de Toekomst?

We kijken uit naar meer inspirerende gesprekken in het Filosofiecafé Deventer. In 2025 komen er opnieuw mooie activiteiten aan, zoals de maandelijkse cafés, midweken over levenskunst, en mogelijk zelfs cursussen in de natuur.

Wil je op de hoogte blijven van toekomstige evenementen? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief via filosoferenindeventer.nl!

Dank voor je aanwezigheid en bijdrage aan deze avond. We hopen je opnieuw te zien bij onze volgende bijeenkomst!

Hieronder zie je de presentatie in pdf die voor deze avond werd gebruikt.

7-11-24 filosofiecafé luisteren Downloaden